Meliboeus laments that he must leave his home, whilst Tityrus praises a “god” that has given him the means to enjoy life.
Meliboeus
1Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi
2siluestrem tenui Musam meditaris auena;
3nos patriae fines et dulcia linquimus arua:
4nos patriam fugimus; tu, Tityre, lentus in umbra
5formosam resonare doces Amaryllida siluas.
Tityrus
6O Meliboee, deus nobis haec otia fecit:
7namque erit ille mihi semper deus; illius aram
8saepe tener nostris ab ouilibus imbuet agnus.
9Ille meas errare boues, ut cernis, et ipsum
10ludere, quae uellem, calamo permisit agresti.
Meliboeus describes a recent tragedy in his flock; he asks about Tityrus’ “god”.
Meliboeus
11Non equidem inuideo; miror magis: undique totis
12usque adeo turbatur agris. En, ipse capellas
13protinus aeger ago; hanc etiam uix, Tityre, duco:
14hic inter densas corylos modo namque gemellos,
15spem gregis, ah, silice in nuda conixa reliquit.
16Saepe malum hoc nobis, si mens non laeua fuisset,
17de caelo tactas memini praedicere quercus:—
18None
19Sed tamen, iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.
Tityrus describes how his expectation of Rome was so different from the reality.
Tityrus
20Urbem, quam dicunt Romam, Meliboee, putaui
21stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus
22pastores ouium teneros depellere fetus:
23sic canibus catulos similis, sic matribus haedos
24noram, sic paruis componere magna solebam:
25uerum haec tantum alias inter caput extulit urbes,
26quantum lenta solent inter uiburna cupressi.
Tityrus explains the reason for his trip, and remembers a difficult time when he was in love.
Meliboeus
27Et quae tanta fuit Romam tibi causa uidendi?
Tityrus
28Libertas; quae sera, tamen respexit inertem,
29candidior postquam tondenti barba cadebat;
30respexit tamen, et longo post tempore uenit,
31postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit:
32namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat,
33nec spes libertatis erat, nec cura peculi:
34quamuis multa meis exiret uictima saeptis,
35pinguis et ingratae premeretur caseus urbi,
36non umquam grauis aere domum mihi dextra redibat.
Tityrus’ absence was felt, but his journey to Rome meant he found his god.
Meliboeus
37Mirabar, quid maesta deos, Amarylli, uocares,
38cui pendere sua patereris in arbore poma:
39Tityrus hinc aberat. Ipsae te, Tityre, pinus,
40ipsi te fontes, ipsa haec arbusta uocabant.
Tityrus
41Quid facerem? Neque seruitio me exire licebat,
42nec tam praesentis alibi cognoscere diuos.
43hic illum uidi iuuenem, Meliboee, quotannis
44bis senos cui nostra dies altaria fumant;
45hic mihi responsum primus dedit ille petenti:
46“pascite, ut ante, boues, pueri, submittite tauros.”
Meliboeus congratulates Tityrus and his flock.
Meliboeus
47Fortunate senex, ergo tua rura manebunt,
48et tibi magna satis, quamuis lapis omnia nudus
49limosoque palus obducat pascua iunco!
50Non insueta grauis temptabunt pabula fetas,
51nec mala uicini pecoris contagia laedent.
52Fortunate senex, hic, inter flumina nota
53et fontis sacros, frigus captabis opacum!
54hinc tibi, quae semper, uicino ab limite saepes
55Hyblaeis apibus florem depasta salicti
56saepe leui somnum suadebit inire susurro;
57hinc alta sub rupe canet frondator ad auras;
58nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes,
59nec gemere aëria cessabit turtur ab ulmo.
Tityrus will never forget his “god”, but Meliboeus must now leave for distant, deserted places.
Tityrus
60Ante leues ergo pascentur in aequore cerui,
61et freta destituent nudos in litore pisces,
62ante pererratis amborum finibus exsul
63aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim,
64quam nostro illius labatur pectore uoltus.
Meliboeus
65At nos hinc alii sitientis ibimus Afros,
66pars Scythiam et rapidum Cretae ueniemus Oaxen,
67et penitus toto diuisos orbe Britannos.
68En umquam patrios longo post tempore finis,
69pauperis et tuguri congestum caespite culmen,
70post aliquot mea regna uidens mirabor aristas?
A veteran soldier will take Meliboeus’ farmland.
(Meliboeus)
71Impius haec tam culta noualia miles habebit,
72barbarus has segetes? En, quo discordia ciuis
73produxit miseros! His nos conseuimus agros!
74Insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine uitis.
75Ite meae, felix quondam pecus, ite capellae.
76Non ego uos posthac, uiridi proiectus in antro,
77dumosa pendere procul de rupe uidebo;
78carmina nulla canam; non, me pascente, capellae,
79florentem cytisum et salices carpetis amaras.
Tityrus invites Meliboeus to eat with him.
Tityrus
80Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem
81fronde super uiridi: sunt nobis mitia poma,
82castaneae molles, et pressi copia lactis;
83et iam summa procul uillarum culmina fumant,
84maioresque cadunt altis de montibus umbrae.