Meliboeus laments that he must leave his home, whilst Tityrus praises a “god” that has given him the means to enjoy life.
Meliboeus
Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi
siluestrem tenui Musam meditaris auena;
nos patriae fines et dulcia linquimus arua:
nos patriam fugimus; tu, Tityre, lentus in umbra
formosam resonare doces Amaryllida siluas.
Tityrus
O Meliboee, deus nobis haec otia fecit:
namque erit ille mihi semper deus; illius aram
saepe tener nostris ab ouilibus imbuet agnus.
Ille meas errare boues, ut cernis, et ipsum
ludere, quae uellem, calamo permisit agresti.
Meliboeus describes a recent tragedy in his flock; he asks about Tityrus’ “god”.
Meliboeus
Non equidem inuideo; miror magis: undique totis
usque adeo turbatur agris. En, ipse capellas
protinus aeger ago; hanc etiam uix, Tityre, duco:
hic inter densas corylos modo namque gemellos,
spem gregis, ah, silice in nuda conixa reliquit.
Saepe malum hoc nobis, si mens non laeua fuisset,
de caelo tactas memini praedicere quercus:—
None
Sed tamen, iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.
Tityrus describes how his expectation of Rome was so different from the reality.
Tityrus
Urbem, quam dicunt Romam, Meliboee, putaui
stultus ego huic nostrae similem, quo saepe solemus
pastores ouium teneros depellere fetus:
sic canibus catulos similis, sic matribus haedos
noram, sic paruis componere magna solebam:
uerum haec tantum alias inter caput extulit urbes,
quantum lenta solent inter uiburna cupressi.
Tityrus explains the reason for his trip, and remembers a difficult time when he was in love.
Meliboeus
Et quae tanta fuit Romam tibi causa uidendi?
Tityrus
Libertas; quae sera, tamen respexit inertem,
candidior postquam tondenti barba cadebat;
respexit tamen, et longo post tempore uenit,
postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit:
namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat,
nec spes libertatis erat, nec cura peculi:
quamuis multa meis exiret uictima saeptis,
pinguis et ingratae premeretur caseus urbi,
non umquam grauis aere domum mihi dextra redibat.
Tityrus’ absence was felt, but his journey to Rome meant he found his god.
Meliboeus
Mirabar, quid maesta deos, Amarylli, uocares,
cui pendere sua patereris in arbore poma:
Tityrus hinc aberat. Ipsae te, Tityre, pinus,
ipsi te fontes, ipsa haec arbusta uocabant.
Tityrus
Quid facerem? Neque seruitio me exire licebat,
nec tam praesentis alibi cognoscere diuos.
hic illum uidi iuuenem, Meliboee, quotannis
bis senos cui nostra dies altaria fumant;
hic mihi responsum primus dedit ille petenti:
“pascite, ut ante, boues, pueri, submittite tauros.”
Meliboeus congratulates Tityrus and his flock.
Meliboeus
Fortunate senex, ergo tua rura manebunt,
et tibi magna satis, quamuis lapis omnia nudus
limosoque palus obducat pascua iunco!
Non insueta grauis temptabunt pabula fetas,
nec mala uicini pecoris contagia laedent.
Fortunate senex, hic, inter flumina nota
et fontis sacros, frigus captabis opacum!
hinc tibi, quae semper, uicino ab limite saepes
Hyblaeis apibus florem depasta salicti
saepe leui somnum suadebit inire susurro;
hinc alta sub rupe canet frondator ad auras;
nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes,
nec gemere aëria cessabit turtur ab ulmo.
Tityrus will never forget his “god”, but Meliboeus must now leave for distant, deserted places.
Tityrus
Ante leues ergo pascentur in aequore cerui,
et freta destituent nudos in litore pisces,
ante pererratis amborum finibus exsul
aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim,
quam nostro illius labatur pectore uoltus.
Meliboeus
At nos hinc alii sitientis ibimus Afros,
pars Scythiam et rapidum Cretae ueniemus Oaxen,
et penitus toto diuisos orbe Britannos.
En umquam patrios longo post tempore finis,
pauperis et tuguri congestum caespite culmen,
post aliquot mea regna uidens mirabor aristas?
A veteran soldier will take Meliboeus’ farmland.
(Meliboeus)
Impius haec tam culta noualia miles habebit,
barbarus has segetes? En, quo discordia ciuis
produxit miseros! His nos conseuimus agros!
Insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine uitis.
Ite meae, felix quondam pecus, ite capellae.
Non ego uos posthac, uiridi proiectus in antro,
dumosa pendere procul de rupe uidebo;
carmina nulla canam; non, me pascente, capellae,
florentem cytisum et salices carpetis amaras.
Tityrus invites Meliboeus to eat with him.
Tityrus
Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem
fronde super uiridi: sunt nobis mitia poma,
castaneae molles, et pressi copia lactis;
et iam summa procul uillarum culmina fumant,
maioresque cadunt altis de montibus umbrae.